Bernard MAERTENS, Notaris te Brugge

In 2019 werden er 23.914 huwelijkscontracten gesloten tussen gehuwden, veel meer dan de 12.844 huwelijkscontracten tussen aanstaande echtgenoten. Een huwelijkscontract biedt nu meer mogelijkheden om tegemoet te komen aan de wensen van nieuw samengestelde gezinnen.
‘Bij hen kan zo’n voorafgaand contract de laatste aarzeling wegnemen om in het huwelijksbootje te stappen’, zegt notaris Bart van Opstal, woordvoerder van Notaris.be.

In het huwelijksbootje stappen heeft gevolgen voor je vermogen. Als je geen speciale schikkingen treft, dan vallen al je beroepsinkomsten vanaf je trouwdag in het gemeenschappelijk vermogen, zeg maar een gemeenschappelijk potje dat je vanaf de trouwdag met je huwelijkspartner deelt. Met dat gemeenschappelijk vermogen kan je de kosten voor het huishouden, voor de opvoeding van de kinderen of voor de aankoop van een woning betalen.

Naast het gemeenschappelijk vermogen, behouden beide echtgenoten elk een eigen vermogen. In het eigen vermogen zit alles wat je al voor het huwelijk had en de schenkingen en erfenissen die je tijdens het huwelijk te beurt vallen.

Wie zich niet in deze wettelijke regeling (of “het wettelijk stelsel”) kan terugvinden, kan aankloppen bij de notaris. Die zal dan, nadat hij met de aanstaande echtgenoten over hun wensen heeft gepraat, een afwijkende regeling vastleggen in een huwelijkscontract. Uit cijfers die de Federatie van het Notariaat (Fednot) verzamelde, blijkt dat ruim een kwart van de aanstaande echtgenoten dat ook doet.

• Lees het perscommuniqué (PDF 417,2 kB)

Bron: Fednot

Voorzie bepaalde voorwaarden of lasten aan je schenking
Sommige schenkers zijn bang om 'zich uit te kleden voor het slapengaan'. Ze willen inkomsten, inspraak of een zeker genot behouden over het geschonken goed. Daarom gaan veel schenkingen gepaard met voorwaarden of lasten. Bijzonder populair is bv. schenken met voorbehoud van vruchtgebruik. De schenker-vruchtgebruiker schenkt de waarde van een goed, maar het genot blijft bij hem of haar. Zo kan iemand een woning schenken, maar toch in de woning blijven woning of de woning verhuren.

Bespaar belastingen, maar denk ook aan je oude dag
Schenken is fiscaal interessant. Daar bestaat geen twijfel over. Maar fiscaliteit is slechts één zijde van de medaille. Bij een schenking geldt de onverbiddelijke regel ‘gegeven is gegeven’. Ook wanneer je schenkt met voorbehoud van vruchtgebruik. Daarom denk je best toekomstgericht wanneer je schenkt: Wat als ik later naar een rusthuis moet? Heb ik nog wat spaargeld? Heb ik nog een onroerend goed?

Heb je geschonken met voorbehoud van vruchtgebruik? Hou dan in je achterhoofd dat je het goed niet kan verkopen zonder instemming van de begiftigden. Bij een verkoop heb je geen recht op de hele opbrengst. Het grootste deel is voor de blote eigenaars. Ben je daar financieel op voorzien?

Vergelijk de tarieven en overschat de successierechten niet
Het idee dat successietarieven hoog zijn en schenkingstarieven laag zit ingebakken in ons hoofd. Maar wat de schenking aan kinderen of een partner betreft wordt het verschil wel eens overschat. Tot 50.000 euro betaalt een kind of een partner maar 3% erfbelasting in Vlaanderen. Tot 250.000 euro loopt het op tot 9%. De schenkbelasting varieert naargelang een roerend of onroerend goed wordt geschonken. Voor roerende goederen bedraagt het tarief voor kinderen en partners altijd 3% (ongeacht de omvang van de schenking). Voor de schenking van een onroerend goed bedraagt het 3% tot 150.000 euro. Met andere woorden: weeg de tarieven met elkaar af en bespreek met de notaris of een schenking de moeite wel waard is.

Let op het opduweffect van sommige schenkingen
Voor de schenking van roerende goederen (bv. kapitaal) geldt een vast tarief van 3% of 7%, maar voor de onroerende schenkingen lopen de schenkingstarieven op naargelang de omvang van de schenking. Dan maar in ‘stukjes’ schenken om telkens te genieten van de lagere tarieven? Ja, maar volgens de regels van de kunst. Laat drie jaar tussen onroerende schenkingen aan dezelfde persoon. Doe je dit niet, dan zal de waarde van de eerste schenking toegevoegd worden aan de belastbare grondslag van de tweede schenking. Dat leidt mogelijks tot een hoger tarief op de tweede schenking.

Sterf je binnen de drie jaar na het schenken van één van je onroerende goederen? Dan wordt -  voor de berekening van de erfbelasting - de waarde van het geschonken onroerend goed fictief gevoegd bij de waarde van het ander onroerend goed. Wacht dus niet tot het laatste moment om te schenken als je meerdere onroerende goederen bezit.

Ken de risico’s van een niet-geregistreerde schenking
Vind je de hierboven vermelde vlakke tarieven 3% of 7% nog te veel? Dan kan je kiezen voor de handgift of de bankgift. Je betaalt dan in principe geen schenkbelasting. Maar dan moet je wel drie jaar blijven leven, anders betaal je op de schenking erfbelasting.  In geval van een aanslepende ziekte zou je je schenking alsnog kunnen registeren. Je betaalt dan de schenkbelasting en daarmee is de kous af. Maar dat is geen optie als je binnen de drie jaar plots sterft, bv. door een hartstilstand of een auto-ongeluk. Belastingvrije schenkingen worden daarom vaak ‘gokschenkingen’ genoemd.

Vermijd latere discussies tussen je kinderen
Weet dat schenkingen aan je kinderen in principe voorschotten zijn op hun erfenis. Het wordt verrekend met hun erfdeel. De wetgever heeft dat bewust zo geregeld om de gelijkheid tussen kinderen te waarborgen. Wil je een kind daadwerkelijk meer geven? Dan moet je bij de notaris schenken ‘buiten erfdeel’. Hiermee krijgt het kind een extra, bovenop zijn erfdeel. Om dit te doen, moet je je wel houden aan wat je mag en kan schenken. Je kinderen hebben elk een beschermd minimum erfdeel (de ‘erfrechtelijke reserve’).

Denk aan de indexering van je schenkingen
Je kinderen ongelijk behandelen door hetzelfde bedrag te schenken? Het klinkt bizar, maar het kan. Bij het verrekenen van de schenking bij zijn erfdeel brengt het begiftigde kind niet alleen de waarde van zijn schenking as such in, maar hij houdt ook rekening met de indexatie van de schenking. Het verstrijken van tijd heeft met andere woorden een invloed op wat je kind moet inbrengen of ‘verrekenen’ wanneer hij of zij erft. Sommige ouders gaan het systeem van de indexatie van schenkingen correct en verantwoord vinden. Maar soms geven de gevolgen van de indexatie aanleiding tot discussies. De toepassing van indexatie kan je niet zomaar ‘uitschakelen’. Wat wel kan is een erfovereenkomst afsluiten.

Overweeg een erfovereenkomst
Een erfovereenkomst laat toe dat ouders en hun kinderen bevestigen dat een evenwicht is gevonden voor wat de genoten voordelen en schenkingen betreft. Men gaat na wie wat heeft ontvangen en of iemand teveel of te weinig heeft gekregen. Met een erfovereenkomst plak je een cijfer op de ‘onderbedeling’ en ‘overbedeling’ van de kinderen. Dit vermijdt conflicten en overbodige discussies achteraf.

Het is belangrijk om te weten dat de schuldvordering van het ene kind (die te weinig heeft ontvangen) op het andere kind (die te veel) heeft ontvangen mogelijks, al dan niet in belangrijke mate, belast wordt. Schenk je met jaren interval aan je kinderen en wil hiervan de gevolgen nagaan? Dan zal het een kwestie zijn van te vergelijken. De indexatie laten spelen op de schenkingen of een erfovereenkomst sluiten die mogelijks leidt tot een belasting? De notaris zal de ouders begeleiden en adviseren om tot een rechtszekere oplossing te komen.

Schenk goederen uit het gemeenschappelijk vermogen
De meeste koppels zijn vandaag gehuwd onder het wettelijk stelsel. Doorgaans zit het grootste deel van hun vermogen dan ook in hun gemeenschappelijk vermogen. Vaak willen ouders goederen uit deze gemeenschap aan hun kinderen schenken. De geschonken goederen behoren dan voor de helft aan elk van de ouders toe. Het gaat dan niet om één schenking, maar wel om een afzonderlijke schenking van de moeder en een afzonderlijke schenking van de vader. Hierdoor verkleint de belastbare grondslag voor de kinderen, wat mogelijks leidt tot lagere belastingtarieven.

Geef een stukje erfenis door via de ‘doorgeefschenking’
Belastingvrij schenken aan je kinderen kan ook wanneer je erft. Met deze techniek aanvaard je een erfenis (en betaal je successierechten) om vervolgens alles of deel ervan belastingvrij te schenken aan je kinderen. Je verschuift m.a.w. een deel van de erfenis door via een schenking. Er gelden hiervoor een aantal voorwaarden. Zo moet de schenking via de notaris gebeuren en mag er tussen het verkrijgen van de erfenis en de schenking(en) niet méér dan een jaar verlopen. Informeer je hierover bij de notaris.

Meer tips over schenken? Ontdek onze handige infofiche!

Bron: Fednot